خرما در ايران
{منبع ويكي پديا}
سرانه مصرف خرما در ايران ۷ كيلوگرم است كه ميانگيني از مصرف سرانه ۲۵ كيلوگرمي استان‌هاي جنوبي و ۱ كيلوگرمي ساير استان‌ها مي‌باشد. سرانه مصرف خرماي ايران ۴ كيلوگرم است. اين در حالي است كه سرانه مصرف خرما در عربستان ۱۳ كيلوگرم و در مصر ۱۶ كيلوگرم است.
در ايران به‌طور سالانه، ۱ ميليون تن خرما توليد مي‌شود كه عمده مصرف داخلي آن در ماه رمضان صورت مي‌گيرد. از لحاظ ميزان توليد خرما منطقه جنوب استان كرمان با توليد ۱۸۱ هزار و ۸۰۰ تن خرما بيشترين ميزان توليد در كشور را داراست. ساير مناطق استان كرمان هم توليدي در حد ۱۱۷ هزار و ۶۰۰ تن را دارا هستند بعد از استان كرمان استان سيستان و بلوچستان با توليد ۱۷۸ هزار و ۱۹۹ تن رده دوم توليد خرماي كشور را در اختيار دارد، سپس به ترتيب استان خوزستان با ۱۴۴ هزار تن، استان بوشهر با ۱۴۲ هزار تن، استان فارس با ۱۳۸ هزار تن، استان هرمزگان با ۱۲۵ هزار تن، با هفت هزار و پانصد تن و… در رده‌هاي بعدي توليد خرماي كشور قرار دارد.
از ميان محصول خرماي هر سال ايران، ۱۰ درصد براي صادرات به كشورهاي ديگر اختصاص مي‌يابد، ۵۰ درصد به مصرف داخلي مي‌رسد و ۴۰ درصد هم در مراحل مختلف برداشت محصول، ضايع‌شده و از بين مي‌روند.
نخل در روستاي متروكه پشكر بهبهان
درخت خرماي كبكاب
خرماي پيارم
ارقام خرماي ايران
يكي از مهمترين عوامل كه مي‌تواند در بهبود كيفيت و اصول و در نتيجه رونق دادن به صنعت خرما در جهان مؤثر باشد، استفاده از گونه‌هاي خرما برتر و تجاري است. در اسناد تاريخي كه حدود ۲۰۰ سال قبل نوشته شده‌اند از ۲۵ رقم درخت خرما كه در عراق و اطراف خرمشهر كشت مي‌شده نام برده شده‌است كه امروزه نيز به همان نام‌ها شناخته مي‌شوند، اما آمارهاي موجود نشان مي‌دهند كه بالغ بر ۳۰۰۰ رقم خرما در دنيا شناخته شده‌اند كه بخش عمده اي از آنها متعلق به ايران است، چنانچه از سه هزار رقم شناخته شده خرما در دنيا ۴۰۰ رقم آن متعلق به ايران است.
بيشتر اين ارقام در ۶ استان خوزستان، هرمزگان، كرمان، بوشهر، فارس و سيستان و بلوچستان پراكنده شده‌اند كه اسامي گونه‌هاي غالب ايران و منطقه كشت اين گونه‌ها در زير آمده‌است.
- خرماي پيارم در استان هرمزگان
- خرماي ربي در جيرفت، عنبرآباد و كهنوج
- خرماي ساير در استان خوزستان
- خرماي كروت در استان كرمان
- خرماي كلوته در جيرفت، عنبرآباد و كهنوج
- خرماي مضافتي درجيرفت، عنبرآباد و بم
- خرماي الينگي نيك‌شهر در استان سيستان و بلوچستان
- خرماي هليله‌اي در جيرفت، عنبرآباد، كهنوج و بم
- خرماي شاهاني در استان فارس
- درخت خرماي كبكاب بهبهان
خرماي زاهدي در استان خوزستان، بوشهر و جنوب استان كرمان
- خرماي كبكاب در استان بوشهر
- خرماي مرداسنگ مناطق جنوبي استان كرمان (شهرستان جيرفت، شهرستان عنبرآباد، شهرستان كهنوج) و استان هرمزگان
- مهمترين گونه‌هايي كه در ايران توليد مي‌شوند را گونه ساير يا استعمران در خوزستان، گونه مضافتي در كرمان و بم، گونه زاهدي و پيارم در حاجي‌آباد هرمزگان و گونه كبكاب در دشتستان بوشهر تشكيل مي‌دهد.
- ارقام بومي خرما در بلوچستان ايران: خرماي مضافتي، ربّي، شَكَري، حليله، آبروگن، كَلَگي، چربان، حاشه‌اي، جوانداك، اشكنجك، پُپو، دِسكي، ورديوار، بَرني، كلوت، مُلسي، كروچ، كونداك، كتمي
- ارقام بومي خرما در استان فارس: عمده اقلام خراماي فارس شاهاني، زاهدي (قصب)، كبكاب مي‌باشد و ساير ارقام ديگر پيارم، خاصوئي، استعمران، برحي، ديري، گنتار، مجول، پنجه عروس، هليله
خرماي شكري
- ارقام بومي خرماي بوشهر: قسب (زاهدي)، كبكاب، حاج باقري، برهي، بريمي، صمرون، شكر، سيسي، حلَو، سروري، زندني، خشن خار، استك سرخو، مرسو، خاصويي، جمادي، بيرمي، تي رس، شهابي، لش، كندي، خنيزي، سميلي، خضروي، گنتار، پنبه، شيخ عالي، زامردو، ده دارب، اهرمي، خاويزي، خاور، مكتي، شاخوني، مصلي، جوزي، غصاب و ردستي
- ارقام خرماي هرمزگان: خرماي پيارم، مرداسنگ، هليلي، مضافتي، خاصويي، خنيزي، شاهاني، كريته، زرك و كلك سرخ.
- ارقام بومي خرما در غرب خوزستان: ليلوئي، برحي (گرد و ريز و با و شيريني كمتري نسبت به ارقام ديگر)، زاهدي، ديري، اشكر و بريم، حلاوي، بلياني، سويداني، هداك، شكر، بنت السب، دگل زرد، خضراوي، استعمران (سعمرون)، بوبكي، چبچاب، مشتوم، جهرمي، عموبحري، دگل سرخ، فرسي، هدل، خصاب، حمراوي، حساوي، اسحاق، جوزي و گنتار، كبكاب (بسيار شيرين و ظاهري شيشه‌اي دارد).
- ارقام بومي خرما در كرمان:
- (در بم و نرماشير) مضافتي، كروت، قندشكن (سنگ‌شكن)، ربي، خريك، هليله‌اي
- (در جيرفت و عنبرآباد): خرماي مضافتي عالي مِهتِري، شِكَري (اين دو از زودرس‌ترين گونه‌هاي خرما هستند كه بيشتر مصرف محلي دارند)، كلوته (كليته)، مرداسنگ (تنها خرماي طبع سرد دنيا)، هليلي، خَنيزي، رُوغني، شاهاني، زاهدي، خضراوي، رَبي، نگار (ميوه‌هايي بسيار كشيده دارد)، گارديال، قرباني، آجيلي
- ارقام بومي خرما در غرب كرمانشاه (قصر شيرين): زاهدي، ارزق، خضراوي، جعفري و اشرسي
- ارقام بومي خرما در ايلام: خضراوي، زاهدي، اشرسي و زيدي
آفت
از آفت‌هاي مهم خرما مي‌توان به كرم ميوه‌خوار خرما، سوسك كرگدني خرما و زنجره خرما را نام برد.